Ở đồng bằng sông Cửu Long, không nơi nào nhiều ba khía như ở Cà Mau, Sóc Trăng. Ba khía ăn toàn trái mắm đen, nên gạch son nhiều, chắc nịch và rất thơm. Ngày đó ở quê, nhà nào nghèo lắm mới ăn cơm với ba khía, vì nó rẻ tiền. Hôm nào anh em tôi không đi bắt cá, hay không đi kéo lưới được thì cả nhà có dịp ăn món ba khía trộn. Giờ thì nó đã xuất hiện khá nhiều trong các nhà hàng đặc sản khắp nơi, giá không hề rẻ là bao so với các loài tôm cá khác.

Ban ngày ba khía chui trong hang nhưng ban đêm là chúng dạn dĩ bò ra ngoài đi kiếm ăn ngoài bãi bùn hay dưới bụi rễ mắm, rễ đước… Hàng năm cứ vào khoảng tháng 10 (âm lịch), họ hàng nhà ba khía tràn ra, trèo lên cây tràm, cây mắm “liên hoan” - gọi là “ba khía hội”. Vào những ngày diễn ra hội ba khía, người dân quê tôi đi bắt rất đông. Ai cũng có thể bắt được ba khía, từ đàn ông, đàn bà đến em bé. Bằng các phương tiện cơ động nhất như xuồng máy đuôi tôm, rồi thì xuồng chèo, mọi người cùng nhau vào rừng từ rất sớm. Trời vừa sập tối, ba khía từ dưới hang bò lên quần hội là có thể bắt tay vào bắt cho thật nhiều. Mấy đứa nhỏ quê tôi mê bắt quá, thức suốt đêm. Thường khi ba khía nhiều thì chia ra, người cầm giỏ, người cầm đèn và người bắt. Khi ba khía tập trung quá nhiều thì dùng hai tay mà hốt chứ bắt từng con làm sao cho xuể. Nhiều người lớn mê bắt ba khía đến nỗi bị chúng kẹp sưng cả tay, nói chi bọn trẻ con.

Ngoài món ba khía muối trộn, người ta còn chế biến thành nhiều món như: ba khía sốt me, ba khía xào lá cách, ba khía luộc sả ăn với muối tiêu chanh. Nội tôi ngày xưa còn có một món “độc chiêu” là ba khía mới bắt về rửa sạch, đem luộc ăn cùng với nước chấm gồm sả băm nhuyễn, trộn chung với cơm mẻ, cho ớt bằm vào tạo vị cay, rồi nêm thêm chút gia vị cho vừa ăn. Với cách ăn này, thịt của ba khía rất ngọt, thơm do hòa hơi với vị cay của ớt, sả và chút chua, nồng độ cơm mẻ. Nếu muốn ăn ba khía ngon thì nên chọn loại ba khía nhỏ con, càng đỏ, mai, thân màu vàng nâu, cầm con ba khía lên thấy nặng, dưới yếm có túi trứng.

Trong những ngày trước giãn cách xã hội, hồi chưa có dịch Covid-19, nhiều quán xá ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cần Thơ, Cà Mau đưa ba khía thành một trong những món ăn “chủ lực” - từ món ba khía rang me, ba khía luộc gừng, đến ba khía xào tứ xuyên, chiên giòn, hấp bia… Mỗi món đều có kiểu cách, hương vị riêng, thơm ngon, hấp dẫn với giá khá “mềm”, chỉ vài chục ngàn một dĩa. Nhìn dãy phố đêm với những dãy bàn “lộ thiên” râm ran tiếng trò chuyện bên mấy hàng đèn nhấp nháy, chợt nhớ ánh đuốc và những ngọn đèn bão của hồi ở quê nhà í a í ới gọi nhau đi bắt ba khía... Gắp một con ba khía chiên giòn rụm cắn cái “bụp”, thưởng thức vị ngọt mềm của thịt ba khía tứa ra đầu lưỡi, chiêu một ngụm bia hơi mát lạnh mà sao thấy trong lòng nao nao những hồi ức thuở thiếu thời đi bắt ba khía hộ.

Giờ giãn cách xã hội phòng dịch, cứ mỗi lần nghĩ đến món ba khía muối trộn chanh đường là thèm đứt ruột, là thêm đau đáu nỗi nhớ quê nhà!!!...

LƯU TỶ