GCC được thành lập năm 1981, là một tổ chức khu vực quan trọng hàng đầu ở Trung Đông. GCC gồm 6 quốc gia vùng Vịnh là Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Qatar, Kuwait, Bahrain và Oman.

Quan hệ ASEAN - GCC được bắt đầu năm 1990 khi Bộ trưởng Ngoại giao Oman, trong vai trò Chủ tịch Hội đồng các Bộ trưởng GCC, bày tỏ GCC mong muốn thiết lập quan hệ chính thức với ASEAN. Cùng năm đó, các Bộ trưởng Ngoại giao của ASEAN và GCC đã gặp lần đầu bên lề Đại hội đồng Liên Hợp quốc tại New York. Hai Ban Thư ký ASEAN và GCC chính thức thiết lập quan hệ từ năm 2009.

Hai bên duy trì tiếp xúc, gặp gỡ chủ yếu thông qua các cuộc họp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - GCC bên lề Đại hội đồng Liên Hợp quốc và các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - GCC chính thức được tổ chức tại một nước thành viên của GCC hoặc ASEAN. Đến nay, hai bên tổ chức được 3 Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - GCC, chính thức vào các năm 2009, 2010, 2013.

Ngày 20/10/2023, Hội nghị Cấp cao giữa ASEAN và GCC đã diễn ra tại Thủ đô Riyadh của Saudi Arabia. Đây là lần đầu tiên các lãnh đạo cấp cao của các nước thành viên ASEAN và GCC gặp nhau kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ năm 1990.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có các bài phát biểu quan trọng tại tất cả các hội nghị, mang tới cho ASEAN và các đối tác nhiều thông điệp, định hướng và sáng kiến thiết thực nhằm củng cố tiến trình xây dựng Cộng đồng và tăng cường quan hệ với các đối tác.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu đề cao ý nghĩa của hội nghị cấp cao lần đầu tiên giữa ASEAN và GCC là dấu mốc lịch sử, đồng thời đánh giá cao vai trò của GCC đối với ASEAN, Đông Nam Á và Vùng Vịnh đã gắn kết với nhau qua nhiều thế kỷ trên cơ sở quan hệ hữu nghị tốt đẹp và tiềm năng hợp tác to lớn. Thủ tướng nhấn mạnh, thế giới càng biến đổi nhanh, ASEAN và GCC càng phải thích ứng năng động, chung tay khơi dậy ý chí tự lực, tự cường, khơi thông các nguồn lực phát triển, triển khai các hành động thực chất, hiệu quả, với quyết tâm chính trị cao nhất, hành động quyết liệt để tiến trình hợp tác giữa hai khu vực thực sự bứt phá mạnh mẽ trong thời gian tới, trở thành điểm sáng của hợp tác khu vực và toàn cầu.

Thủ tướng đề xuất 3 định hướng thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN và GCC. Cụ thể là, ASEAN và GCC cùng nhau tạo thuận lợi hơn nữa để kinh tế, thương mại và đầu tư trở thành trụ cột chính, là động lực kết nối hai khu vực, bổ trợ cho nhau cùng phát triển, cùng thắng.

“Chúng ta cần triển khai các chính sách thông thoáng hơn, mở cửa thị trường mạnh mẽ hơn, tháo gỡ rào cản, xây dựng các chuỗi cung ứng đầy đủ, bền vững hơn để tạo điều kiện cho các Quỹ đầu tư và doanh nghiệp các nước GCC mở rộng hơn nữa đầu tư kinh doanh tại ASEAN và hàng hóa, dịch vụ của các nước ASEAN xuất hiện ngày càng nhiều hơn tại Vùng Vịnh.

Trong tiến trình đó, ASEAN và Việt Nam mong muốn cùng GCC đẩy mạnh hợp tác vì mục tiêu phát triển xanh và bền vững hơn. Theo đó, hai bên cần dành ưu tiên hợp tác cùng phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, phát triển nông nghiệp bền vững, chuyển đổi năng lượng... Tóm lại, chúng ta thúc đẩy ba kết nối: một là kết nối con người, văn hóa, lao động; hai là kết nối thương mại, đầu tư, du lịch; ba là kết nối hạ tầng, thông qua đầu tư hạ tầng chiến lược”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đề xuất cần nhanh chóng thể chế hóa hợp tác ASEAN - GCC bằng các cơ chế hợp tác thường xuyên, thực chất, hiệu quả trên từng lĩnh vực cụ thể. Hướng tới cần tăng cường hợp tác đa phương để cùng nhau giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển.

Với thế mạnh là những tổ chức khu vực rất thành công, ASEAN và GCC cần hỗ trợ nhau để phát huy vai trò trung tâm, đóng góp thiết thực cho hòa bình, ổn định và phát triển của hai khu vực và trên thế giới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, Việt Nam phản đối mạnh mẽ mọi hành vi sử dụng vũ lực và kêu gọi các bên liên quan chấm dứt ngay các hành động bạo lực nhằm vào dân thường, các cơ sở nhân đạo và hạ tầng thiết yếu.

Chỉ có thương lượng và đàm phán, giải quyết các bất đồng thông qua các biện pháp hòa bình, đạt giải pháp hai nhà nước trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc mới là con đường duy nhất để mang lại nền hòa bình bền vững, lâu dài cho Trung Đông và tất cả các nước.

Hướng tới tương lai, lãnh đạo các nước ASEAN và GCC đã nhất trí cần duy trì trao đổi thường xuyên, trong đó dự kiến sẽ định kỳ tổ chức gặp gỡ cấp cao ASEAN-GCC 2 năm/lần, củng cố và hoàn thiện các cơ chế hợp tác, đồng thời đẩy mạnh hợp tác bình đẳng, cùng có lợi, nhằm khai thác hiệu quả dư địa và tiềm năng hợp tác còn rất lớn giữa hai bên.

MINH HUY - LƯU DIỄM TRANG (Tổng hợp)