Bài 1: Việt Nam tham gia ASEAN - dấu ấn lịch sử trọng đại

Việc gia nhập ASEAN là một quyết định mang tính lịch sử, một quyết sách đúng đắn và kịp thời, là bước đột phá đầu tiên để Việt Nam hội nhập khu vực và thế giới. Chính sách đối ngoại của Việt Nam đối với ASEAN gắn liền với quá trình phát triển và đổi mới tư duy đối ngoại của Việt Nam.

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (tiếng Anh: Association of South East Asian Nations, ASEAN) là một tổ chức kinh tế, văn hóa và xã hội của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Tổ chức này được thành lập ngày 8/8/1967, tại Bangkok, Thái Lan. 5 thành viên đầu tiên của Hiệp hội bao gồm Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và Philippines. Ngày 28/7/1995, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 28 (AMM-28) diễn ra ở thủ đô Bandar Seri Begawan của Brunei Darussalam, Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN.

Trong suốt lịch sử tồn tại và phát triển, ASEAN hiện đang tự tin hướng về phía trước với tầm nhìn dài hạn đến năm 2045. Để có một ASEAN ổn định và phát triển như hiện nay không thể thiếu đóng góp lớn của Việt Nam. So với 56 năm lịch sử hình thành và phát triển của ASEAN, thời gian Việt Nam tham gia khối tuy không dài, song gắn với những bước tiến đầy ý nghĩa của Hiệp hội cũng như của đất nước ta.

Khi là thành viên của Hiệp hội, mối quan hệ Việt Nam - ASEAN là quá trình gắn bó thống nhất và mang tính tương hỗ, mà trước hết đem lại cho Việt Nam nhiều lợi ích, nhất là hỗ trợ thiết thực cho cả ba mục tiêu là bảo đảm an ninh, thúc đẩy phát triển và nâng cao vị thế của đất nước. Về phía Việt Nam, là một bộ phận không thể tách rời của ASEAN, Việt Nam luôn là thành viên có trách nhiệm và đóng góp hết mình vì thành công chung của khối. Một Việt Nam phát triển phồn vinh, hạnh phúc càng có thêm điều kiện và tiền đề vững chắc để đóng góp cho ASEAN chủ động hơn, tích cực hơn, trách nhiệm và hiệu quả hơn.

Việc kết nạp Việt Nam mang lại các giá trị về địa kinh tế - chính trị, làm chuyển biến căn bản, thay đổi mạnh mẽ của khu vực vốn được xem là “lõi nghèo”, “vùng trũng” của thế giới sang khu vực năng động, hấp dẫn. Đây còn là sự kiện mang tính bước ngoặt, mở ra một thời kỳ phát triển mới. Việc Việt Nam gia nhập ASEAN đặt dấu mốc cho quá trình hoàn tất ý tưởng về một tổ chức bao gồm đầy đủ 10 quốc gia thành viên, cùng phấn đấu xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định, phát triển, làm cơ sở cho những bước phát triển cao hơn của Hiệp hội sau này hướng đến xây dựng một Cộng đồng và đem lại những lợi ích thiết thực cho gần 700 triệu người dân trong khu vực.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn là hạt nhân, là cầu nối giữa các nhóm nước trong khu vực, giữa 3 nước Đông Dương với các quốc gia thành viên khác của Hiệp hội. Việt Nam gia nhập ASEAN, ASEAN-10 hình thành, cục diện khu vực Đông Nam Á thay đổi căn bản. Việc Việt Nam tham gia ASEAN, thúc đẩy 10 nước khu vực sát cánh trong một tổ chức khu vực thể hiện ý chí và nguyện vọng chung của các nước thành viên về một khu vực tự cường và hợp tác. Chính điều đó làm nên bản chất của ASEAN là một tập hợp lực lượng của các nước theo các thể chế chính trị khác nhau nhưng có vị thế đặc biệt trong duy trì hòa bình và an ninh khu vực, và là nơi các nước lớn giành sự quan tâm, chú trọng.

Hơn 28 năm tham gia ASEAN, thời gian đó đã đánh dấu quá trình trưởng thành của Việt Nam cả trên hội nhập và đối ngoại. Nhìn lại thời gian qua, từ một nước khởi đầu muộn, Việt Nam đã từng bước học hỏi, làm quen và đã nỗ lực vươn lên trở thành thành viên nòng cốt, có đóng góp quan trọng, mang đậm dấu ấn trong tiến trình liên kết, hợp tác ASEAN. Những đóng góp đó đã khẳng định hình ảnh một thành viên chủ động, uy tín và trách nhiệm.

Và năm 2020, một lần nữa Việt Nam thành công toàn diện, vang dội và thực chất khi dẫn dắt ASEAN vượt qua giai đoạn đầy thách thức. Chủ đề “Gắn kết và Chủ động thích ứng” được triển khai một cách trọn vẹn, khu vực từng bước vượt qua đại dịch Covid-19, đoàn kết ASEAN được duy trì, thống nhất ASEAN được củng cố. ASEAN đã chung tay ứng phó hiệu quả với đại dịch Covid-19 thông qua việc triển khai kịp thời các sáng kiến khu vực như Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, Kho dự trữ vật tư y tế khu vực và Khung chiến lược ASEAN về các tình huống y tế công cộng khẩn cấp.

Trong năm ASEAN 2020, Việt Nam đã chủ trì kiểm điểm đánh giá giữa kỳ thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và thông qua định hướng xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025. Đây có thể được coi là một trong những đóng góp quan trọng và lớn nhất của Việt Nam với tư cách thành viên ASEAN.

MINH HUY - PHẠM HIẾU (Lược ghi)

(Còn tiếp)